సంధుల విఙ్ఞానము..,7.,యణాదేశ, వృద్ధి  సంధులు

3)యణాదేశ సంధి

య,,,వ.....ర   లకు యణ్ణులని పేరు..ఈ యణ్ణులు ఆదేశమగుటవలన దీనికి యణాదేశ సంధి అని పేరువచ్చినది

సూత్రము--"ఇ...ఊ..,ఋ   లకు అసవర్ణములైన అచ్చులు  (అసమాన అచ్చులు) పరమైనప్పుడు  క్రమముగా య  వ   ర   లు  ఏకాదేశమగును"

ఇ.,ఉ  ఋ  అనేవి  ఇక్కులు
య,,,వ.....ర   లకు యణ్ణులని పేరు
అసమాన అచ్చులు పరమైతే
ఇ కారమునకు  య  కారము
ఉ కారమునకు వ కారము
ఋ  కారమునకు  రకారము
----    కారమునకు  ల కారము ఆదేశముగా వస్తాయి అనునది సూత్రార్ధము.

(----  టైపు వసతిలేక అక్షరమాలలోని ఋ ౠ ల తదుపరి వచ్చు "అలు అలూ" వ్రాయలేక పోయినందులకు చింతిస్తున్నాను  మిత్రులు గమనించ గలరు)


ఉదా...
అతి+అంతము..........అత్యంతము   (ఇ+అ...య)
దేవీ+ఆలయము......,,,దేవ్యాలయము(ఈ+ఆ.,,య)
మను+అంతరము.......మన్వంతరము(ఉ+అ..,వ)
వధూ+ఆనందము.,....,వధ్వానందము(ఊ+ఆ,,,,వ)
ధాతృ+అంశము...........ధాత్రంశము   (ఋ+అ...ర)
పితృ+ఆఙ్ఞ...................పిత్రాఙ్ఞ          (ఋ+ఆ.,.,,ర)

4)వృద్ధి సంధి.

ఐ ఔ లకు వృధ్ధులని పేరు ఈ వృధ్ధులు ఆదేశముగా వచ్చుటవలన వృధ్ధి సంధి అని పేరు వచ్చినది

సూత్రము--"అకారమునకు ఏ   ఐ  లు పరమగు నప్పుడు "ఐ" కారమును  ఓ    ఔ   పరమగునప్పుడు  " ఔ"  కారమును ఏకాదేశములగును"
అకారాంత..ఆ కారాంత శబ్దాలకు(అ  ఆ  లకు) ఏ ఐ పరమైనప్పుడు  ఐ  కారమును .ఒ   ఔ   లు పరమైనప్పుడు  ఔ  కారమును  ఏకాదేశముగా వచ్చుటను వృద్ధి సంధి అందురు అని సూత్రార్ధము.

ఉదా....
భీష్మ+ఏకాదశి.....భీష్మైకాదశి            (అ+ఏ...ఐ)
మహా+ఐశ్వర్యము....మహైశ్వర్యము(ఆ+ఐ....ఐ)
వన+ఓషధి..,.,వనౌషధి                     (అ+ఓ.....ఔ)
మహా+ఔషధము.....మహౌషధము    (ఆ+ఔ....ఔ)

5.యన్తాదేశ సంధి
6.వాంతాదేశ సంధి
ఇవి పూర్తిగా సంస్కృతమునకు సంబంధించినవి..
పూర్వ పదము చివర     ఏ   ఓ    ఐ   ఔ  లు ఉండి  విటికి అచ్చులు పరమగునప్పుడు   అయ్.,,ఆయ్..,,అవ్   ఆవ్  అనునవి ఆదేశములుగా వచ్చును

హరే+ ఏ.,,హరయే
విష్ణో+ఏ....,విష్ణవే

(పాల్గొనే మిత్రులందరకు నాదో చిన్న విన్నపము..,,చదివిన వారు ప్రతి ఒక్కరూ ఒక్కో సంధికి  ఒక ఉదాహరణ వ్రాయవలసినదిగా కోరుచున్నాను)


సశేషం రేపు కలుద్దాం